O słuchu fonetycznym mówi się dość mało. Nie ma też zbyt wielu pomocy terapeutycznych na ćwiczenia słuchu fonetycznego. A przecież słuch fonetyczny to drugi obok słuchu fonemowego rodzaj słuchu mownego! Oba tak samo ważne m. in. w terapii dyslalii (wad wymowy). Postanowiłam zmienić ten stan rzeczy! A co! 🙂 Chcecie zobaczyć o co chodzi?
W dzisiejszym wpisie wyjaśniam:
- na co komu słuch fonetyczny,
- po co go ćwiczyć
- i jak to robić?
Plus dwie gry 🙂 , które w sposób łatwy i przyjemny pomagają ćwiczyć słuch fonetyczny. Zapraszam!
Dlaczego ćwiczenia słuchu fonetycznego są takie ważne?
Czyli odpowiedzi na wszystkie ważne pytania w pigułce 🙂
Jeżeli jesteś logopedą na pewno spotkałaś się lub niedługo spotkasz dziecko, które będzie miało seplenienie interdentalne lub będzie bocznie realizowało np. głoskę [s] lub zmieni miejsce artykulacji głoski [sz] na np. wargowo – zębowe 😉 No i co wtedy? Są to tak zwane wady wymowy z zakresu deformacji. Głoska jest, dziecko ją wymawia ale nie brzmi ona zadowalająco i trzeba ją „naprawić”!
Wady deformacyjne są o tyle wredne, że nie dość, że trzeba dziecko „odfiksować” od złej realizacji, to jeszcze nauczyć nowej, poprawnej wymowy i ponadto, co najtrudniejsze, nauczyć rozróżniać jedną od drugiej 🙂 I po to się robi ćwiczenia słuchu fonetycznego.
Czyli w skrócie:
- NA CO KOMU SŁUCH FONETYCZNY? Żeby różnicować np. [s] międzyzębowe od prawidłowego, [sz] boczne od poprawnego 🙂
- PO CO GO ĆWICZYĆ? Aby wygrać z wadą wymowy z zakresu deformacji.
- JAK TO ROBIĆ? I teraz właśnie o tym! 🙂
Dawno temu, bo jeszcze na studiach, kiedy zaczynałam przygodę z logopedią, w dużej mierze pracowałam w przedszkolach, więc wady wymowy były moją codziennością. Teraz stety bądź niestety tak nie jest 😉 Pamiętam taki rok, że wszystkie 5 – latki jak jeden mąż lądowały u mnie na zajęciach, bo realizowały szereg syczący interdentalnie. Zawsze w terapii deformacyjnych wad wymowy stawiałam i nadal stawiam, na samokontrolę dziecka. Ale tego dziecka trzeba nauczyć. Gdy się to osiągnie terapia idzie szybciej, jest efektywniejsza i krótsza. Oczywiście szukałam jakichś pomocy do tego ale na nic zdały się moje wysiłki. No to pomoc zrobiłam sobie sama. Oto ona. Korzystam z niej do dziś:
Teraz współpracuję z Grafikiem i postanowiłam tę grę udoskonalić – rozszerzyć i „uładnić” 🙂 Oto efekt tego co wyszło.
O nowym obliczu ćwiczeń słuchu forntycznego
Gra Ćwiczenia słuchu fonetycznego dzieli się na 3 części!
Poniżej prezentuję Ci tylko wybrany materiał z 3 części. Chcę pokazać Ci, jak te gry wyglądają i co zawierają ale z drugiej strony zostawiłam sobie dużą sposobność do tego, żeby mile zaskoczyć Cię tymi grami, ich zawartością, wykonaniem, jeśli się na nie skusisz 🙂
Wybrany materiał z gry pt.
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 1
Emocje
Na pierwszy ogień zawsze idą u mnie emocje. Jest 10 kart „emocjonującej” się dziewczynki i 10 „emocjonującego” się chłopca 🙂
Zawsze też staram się rozmawiać z dzieckiem o tych emocjach i nazywać je.
Pytać kiedy się tak czuje lub jeśli nie on / ona to jakiś inny chłopiec lub dziewczynka. Dzieci nie lubią mówić o sobie ale o kimś innym uwielbiają. Choć to jedno i to samo 😉
Jak ćwiczyć na tym słuch fonetyczny? Nic prostszego. Zadajesz dziecku zagadki Kto to powiedział? intonując, odpowiednio jedno zdanie adekwatnie do emocji.
Ocena poprawności wymowy (w zestawie są obrazki z chłopcem i dziewczynką)
Te obrazki wykorzystujesz to oceny przez dziecko poprawności Twoich wypowiedzi, mogą być to wyrazy, sylaby lub całe zdania. Inwencję twórczą pozostawiam Tobie.
Rytmy (wystukiwanie i zapamiętywanie)
Poniżej pokazuję Ci paski z gwiazdkami, które ułożone są w 22 różne rytmy 🙂 Naprawdę jest to ogrom materiału do przepracowania i wspólnej zabawy.
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 2 i cz. 3
Słuch fonetyczny jest powiązany ze słuchem muzycznym, dlatego jego ćwiczenia opierają się na cechach dźwięków wyróżnianych w muzyce. Stąd w grach wyróżniłam relacje:
- długo – krótko – w części 2,
- wysoko – nisko – w części 2,
- głośno – cicho – w części 3,
- szybko – wolno – w części 3.
Materiał w grach został podzielony na prostszy i trudniejszy materiał tematyczny oraz na prostszy i trudniejszy materiał atematyczny.
Wybrany materiał z gry pt.
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 2
Relacja długo – krótko oraz nisko – wysoko
Materiał tematyczny prostszy
Relacja długo – krótko
Są węże i wagony pociągów. Węże i wagony są długie i krótkie.
Materiał tematyczny trudniejszy
Relacja długo – krótko
Przenosimy się do salonu fryzjerskiego szalonego artysty 😉
Oj, co on tam wymyślał! Żebyś Ty to widziała!
Materiał atematyczny prostszy
Relacja długo – krótko
Mówisz np. długie aaaaa, następnie krótkie a. Dziecko układa to co słyszy. Powyżej pokazane są długie elementy, czyli długie dźwięki.
Materiał atematyczny trudniejszy
Relacja długo – krótko
Tu mamy kartonik całościowy układ: a, aaaaa, aaaaa. Dziecko ma posłuchać i wybrać konkretny z kilku kartoników. Super do trenowania pamięci słuchowej.
Następnie w części drugiej mamy jeszcze ralacji nisko wysoko. I tak analogicznie:
Materiał tematyczny prostszy
Relacja nisko – wysoko
Mamy choinki i bloki, które są wysokie i niskie.
Materiał tematyczny trudniejszy
Relacja nisko – wysoko
Różni ludzie czekają w kolejce do zdania bagażu.
Są panowie, panie i młodzież. Wysocy i niscy.
Materiał atematyczny prostszy
Relacja wysoko – nisko
Osobne kartoniki do oznaczania usłyszanych dźwięków, np. mówi a wysoko, a nisko (intonujemy dźwięk). Pacjent słucha i układa. Potem sam odwarza.
Materiał atematyczny trudniejszy
Relacja wysoko – nisko
Tu kartoniki całościowe z odpowiednimi układami. Powyżej np. niskie a, niskie a, wysokie a. Pacjen ma usłyszeć, zapamiętać i wybrać konkretny układ z kilku zaprezentowanych.
Wybrany materiał z gry pt.
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 3
Relacja głośno – cicho oraz wolno – szybko
Materiał tematyczny prostszy
Relacja głośno – cicho
Pokazuję Ci czajniki. Dodatkowo w pomocy są jeszcze zegarki, które są ciche lub brzęczą, bo… pora wstawać! W przypadku tego materiału mówi np. a głośno i a cicho. Dziecko układa to co usłyszało.
Materiał tematyczny trudniejszy
Relacja głośno – cicho
Przedmioty, które np. piszą głośno lub cicho, latają głośno lub cicho, itd.To jest materiał trudniejszy, bo tu bardziej działamy na skojarzeniach. Ale wiesz mi, dzieciaki dają radę! 
Materiał tematyczny prostszy
Relacja szybko – wolno
Koty są boskie. A w materiałach oprócz nich dziewczynki i chłopcy jeżdżący na rowerach,
oczywiście wolno i szybko. W tym materiale mówi np. aaaaaa szybko i a a a a wolno.
Materiał tematyczny trudniejszy
Relacja głośno – cicho
Zwierzęta z różnych stron świata, które są szybkie lub wolne.
Materiał atematyczny prostszy
Relacja głośno – cicho
Materiał atematyczny trudniejszy
Relacja głośno – cicho
Tu są opracowane zestawy, np. powyższy a głośno, a cicho, a cicho. Pacjent słucha, zapamiętuje analizuje różne układy i wybiera ten właściwy.
Materiał atematyczny prostszy
Relacja wolno – szybko
Materiał atematyczny trudniejszy
Relacja szybko – wolno
Podsumowanie
Mam nadzieję, że wiedzówka z zakresu słuchu fonetycznego jest dla Ciebie przydatna oraz że gry, pomocne podczas ćwiczeń słuchu fonetycznego, przypadły Ci do gustu.
Jeżeli chcesz się dowiedzieć co konkretnie zawiera dana część pomocy
Ćwiczenie słuchu fonetycznego
kliknij w poniższe linki:
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 1
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 2
Ćwiczenia słuchu fonetycznego cz. 3
Czy te gry mozna kupić u Ciebie? Jest super. A przy moim antytalenciu plastycznym jak znalazł 🙂
Pozdrawiam
Niestety, na razie sklep jest nieczynny. Niebawem wracamy, proszę obserwować bloga! 🙂
Świetny wpis i rewelacyjne pomysły na gry. Chociaż czasami wbrew pozorom ciężko przekonać dzieci do tego typu zabawy, ale z pewnością przy pomocy takich fajnych gier będzie to zdecydowanie prostsze.
Super materiał 🙂 Myślę, że słuch fonemowy a co za tym idzie i ćwiczenia słuchowe są bardzo niedoceniane – przez rodziców (to jeszcze mogę zrozumieć, bo mają prawo nie mieć wiedzy na temat roli i wagi słuchu fonemowego), ale i przez logopedów! Pracując m.in. z dziećmi „u progu” szkoły podstawowej, mogę stwierdzić z całym przekonaniem, że zaburzony słuch fonemowy to problem z wymową, ale też nauką czytania i pisania (!)
Dzięki za komentarz. Co prawda piszę o słuchu fonetycznym (i gry właśnie się do niego odnoszą) a nie fonemowym ale ok 😛